Obiekt ten p.w. św. Józefa Rzemieślnika stoi niedaleko Ojcowa, przy szlaku wiodącym
w kierunku Grodziska i Pieskowej Skały. Został wybudowany w 1901 r. w miejscu
dawnych łazienek zdrojowych
Jest obiektem niezwykle ciekawym pod względem architektonicznym. Jego charakterystyczne
i osobliwe usytuowanie, według opowiadań mieszkańców, wiąże się z zakazem
cara Mikołaja II, który zabraniał budowania obiektów sakralnych na ziemi ojcowskiej.61
W związku z tym, z inicjatywy ówczesnego dyrektora zakładu hydropatycznego, doktora
Stanisława Niedzielskiego, kaplica została wybudowana „na wodzie”. Wznosi się na
murowanych filarach nad Prądnikiem.
Wszystkie prace stolarskie związane z budową wykonali miejscowi robotnicy pod
kierunkiem Ignacego Chmielowskiego. Kaplica jest typowym przykładem drewnianego
budownictwa stylowego i reprezentuje styl uzdrowiskowy, szwajcarsko – ojcowski,
modny na przełomie XIX i XX w., w uzdrowiskach karpackich i w okolicach Krakowa
Budownictwo częściowo oparte jest na zapożyczonych a częściowo na miejscowych
motywach zdobniczych. Szczególnie elementy zdobnicze (np. rośliny) ,wręcz są
oparte na przyrodzie Doliny Prądnika.
Rzut i bryła kaplicy są trójdzielne. Kaplica ma kształt krzyża o długości 11 m i szerokości
ok. 5 m. Budowany jest na planie wydłużonego prostokąta, z zaakcentowaną,
szerszą i kwadratową partią centralną. Partia ta wyróżnia się również szerokością i wysokością.
Jej rola w kompozycji architektonicznej podkreślona jest czworoboczną, dwukondygnacyjną
ażurową wieżyczką, gruntownie odnowioną w 1996 r. Replikę wieżyczki
wykonał miejscowy cieśla Franciszek Polański ze Smardzowic.
Kaplica jest zbudowana z drewna, w konstrukcji słupowo – ramowej, szalowanej deskami.
Ściany zewnętrzne zbudowane są według miejscowego zwyczaju (styl ojcowski) –
u góry pasem w kratkę, po środku z desek nakładanych dachówkowato, dół zaś z desek
„mijanych”, układanych pionowo, jedna głębiej, druga na zewnątrz
Dach pokryty jest blachą. Po obu stronach kaplicy znajdują się wysokie, wąskie okna
z ukośną kratką z listewek i kolorowymi szybkami witrażowymi. Nad dwuskrzydłowymi
drzwiami wejściowymi do kaplicy znajduje się monogram Chrystusa IHS z krzyżem,
a powyżej, data 1901.
We wnętrzu o wydłużonej, jednonawowej dyspozycji z wyodrębnionym prezbiterium,
zachowało się historyczne wyposażenie. Trzy niewielkie, drewniane ołtarze, pod
względem formy nawiązują do szczytu chaty chłopskiej.
W szczycie głównego ołtarza umieszczono słońce, a pod nim rzeźbione figurki pięciu
świętych, autorstwa włościanina Kowalskiego z Białego Kościoła. Po bokach tego ołtarza
są dwa orły – symbol Polski – nad trzema unoszącymi się ku górze wężami symbolizującymi
trzech zaborców. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej
Wspomożenia, namalowany w 1901 r. przez Stefanię Cichocką z Warszawy.
W ołtarzach bocznych umieszczone są obrazy św. Józefa i papieża Piusa V. W latach
1972 – 1973 wyposażenie kaplicy uzupełniono o nowe tabernakulum i drewniany
świecznik, wykonany przez ludowego artystę z Kamionnej. W 1983 r. stanął nowy ołtarz
„soborowy”, malowanym w kwiaty ojcowskie przez Urszulę Mosur – Nowak z Ojcowa.
Kaplica na Wodzie zajmuje ważne miejsce w panoramie sakralnej architektury drewnianej
przełomu XIX i XX w. Może być zatem przywoływana jako jeden z przykładów dążenia
do stworzenia przez Polaków artystycznego stylu narodowego.
Popularność kaplicy może wzrosnąć między innymi dzięki umieszczeniu jej jako
obiektu na Szlaku Architektury Drewnianej woj. małopolskiego.
|
