|
NIEOŻYWIONA |
|||||||||||||
|
|
 Obecna sieć rzek powstała w pliocenie, przed epoką lodowcową. Potoki, które płynęły w kierunku południowym i południowo – wschodnim wytworzyły tu głębokie doliny, o charakterze jarów krasowych. Owe głębokie doliny, wyżłobione w wapieniach charakteryzują strome i urwiste zbocza.
W okolicach Ojcowa występują dwa rodzaje wapieni: skaliste i uławicone. Wapienie skaliste są odporne na wietrzenie i tworzą skałki o zaskakujących kształtach. Typowym przykładem jest Maczuga Herkulesa nieopodal Pieskowej Skały, Igła Deotymy,
znajduje się również mnóstwo pojedynczych skałek zwanych ostańcami. Do nich można zaliczyć Osypiec w Woli Kalinowskiej, skałę Malinową, Gęsią Szyję czy skałę Zimną.
Na zboczach dolin widoczne są płaskie fragmenty teras skalnych, związanych z rozwojem tych dolin. Tworzą one urokliwe bramki i skalne iglice. Przykładem jest Krakowska Brama oraz Rękawica. Na wierzchowinie jurajskiej w okolicach Ojcowa
Na zachowanych poziomach terasowych znajduje się zamek w Ojcowie oraz zamek
w Pieskowej Skale. Z podłożem wapiennym związana jest obecność jaskiń. Obecnie na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego jest ich ponad 400. Z większych i historycznych jaskiń, tylko Jaskinia Ciemna i Jaskinia Łokietka udostępnione są do zwiedzania dla turystów. Jaskinie w Parku mają różną wielkość, z reguły są to małe schroniska skalne. Do większych jaskiń należą: Koziarnia, Sadlana, Zbójecka, Jama Ani, Krakowska, Łokietka i Ciemna. Do mniejszych jaskiń odwiedzanych przez turystów należy zaliczyć również Jaskinię Krowią
niedaleko Krakowskiej Bramy. Położona jest przy ruchliwym szlaku, na poziomie dna Doliny Prądnika, w związku z tym dostęp do niej jest bardzo łatwy. Często odwiedzane przez turystów jest schronisko w wąwozie Ciasne Skałki, położone ok. 10 m nad dnem wąwozu. Dojście do tej jaskini jest utrudnione ze względu na wysokość, jednak niektórym turystom to nie przeszkadza. Znana jest też jaskinia Maszycka położona
w południowej części Parku. Jest ona najcenniejszym stanowiskiem kultury magdaleńskiej w Polsce. Obecnie stanowi własność prywatną, w której młodzież urządza pikniki. W bezpośrednim sąsiedztwie Ojcowskiego Parku Narodowego znajdują się dwie udostępnione do zwiedzania jaskinie: Wierzchowska Górna i Nietoperzowa w Jerzmanowicach. Jaskinia Wierzchowska jest własnością Skarbu Państwa, otwartą w 1984 r. Jest ona oświetlona elektrycznie. Jaskinia Nietoperzowa natomiast, posiada elektryczne oświetlenie prowizoryczne i jest udostępniana od 1995 r. Jaskinie oprócz tego, że są obiektami bardzo atrakcyjnymi turystycznie, mają ogromne znaczenie naukowe. Stanowią bowiem źródło informacji o najstarszym osadnictwie w Polsce oraz o przemianach zachodzących w środowisku naturalnym. W jaskiniowym mikroklimacie schronienie znajdują liczne gatunki nietoperzy.
JASKNIA LOKIETKA Jaskinia Łokietka położona jest na północno – zachodnim stoku Góry Chełmowej, 130 m nad dnem Doliny Prądnika (435 m n.p.m.). Jest największą jaskinią na terenie OPN oraz jedną z największych na Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej. Jej długość wynosi 270 m. Jaskinia składa się z dwóch sal – Rycerskiej i Sypialni, małej salki pomiędzy nimi nazywanej Kuchnią oraz kilku korytarzy. Korytarz Główny, zamykany żelazną kratą w kształcie pajęczyny jest pozbawiony stropu Motyw pajęczyny w kracie wejściowej jest wzorem oryginalnej pajęczyny zasłaniającej wejście do jaskini, podczas pobytu w niej Władysława Łokietka. Pajęczyna zmyliła wówczas ślad pogoni. Przypuszczalnie strop nad wejściem zawalił się jeszcze przed epoką lodowcową. Jego niszczenie oraz stopniowe zapadanie się świadczy o wkraczaniu jaskini w ostatni okres swego istnienia 
Korytarz wstępny prowadzi do pierwszej, największej sali – Rycerskiej. Stąd w lewo
odbiega ślepy korytarz, natomiast w prawo, w górę po schodach – wąski, kręty korytarz,
prowadzący do niedużego pomieszczenia – Kuchni z niedużą wnęką po lewej stronie,
tak zwanym Kominkiem Łokietka. Z kuchni drewniane schody wiodą w dół, do ostatniej
obszernej sali – Sypialni.
W 1974 r., dla ułatwienia ruchu turystycznego, Sypialnię połączono sztucznym korytarzem
o długości 8 m z salą Rycerską. Natomiast w 1987 r. do jaskini doprowadzono
oświetlenie elektryczne, gdyż wcześniej zwiedzano ją ze świecami.9
Jaskinia z uwagi na swe niekorzystne położenie na północnym stoku, prawdopodobnie
nie była wygodnym miejscem pobytu ludzi w okresach prehistorycznych. Mogła jednak
służyć za czasowe schronienie. Dlatego też Jaskinia została otoczona legendą związaną
z ukrywaniem się w niej w latach 1296 - 1306 księcia Władysława Łokietka, późniejszego
króla Polski, przed Wacławem II, królem czeskim.
Turyści zwiedzają miejsca tradycyjnie związane z pobytem Władysława Łokietka oraz
zniszczoną szatę naciekową. Uwagę zwraca również duży naciek w kształcie orła.
Osady Jaskini Łokietka nie były szczegółowo badane. Fragmentaryczne prace wykopaliskowe
były prowadzone w 1872 r. przez J. Zawiszę, byłego właściciela Ojcowa. W
1899 r. badania prowadził S.J. Czarnowski.
Badaniami objęto Sypialnię i przedsionek odchodzący w lewo, przed początkiem Korytarza
Głównego. Wydobyto wówczas kości niedźwiedzia jaskiniowego i innych zwierząt
oraz fragmenty ceramiki i odłamków krzemiennych
W ostatnich latach w osadach jaskini znaleziono kości gryzoni z rodzaju mimomys, reprezentujących
najstarszą faunę gryzoni na Wyżynie Krakowskiej.
Temperatura wewnątrz jaskini jest stała i wynosi ok. 7 – 8°C. W ciągu roku ulega
tylko niewielkim wahaniom. Wnętrze jest ciemne i wilgotne. Stwarza to warunki dogodne
bytowaniu nietoperzy. Odnotowano tu występowanie przedstawicieli 6 gatunków
tych ssaków. Zimuje w niej ok. 35 osobników, wśród których najczęstszy jest nocek
duży, podkowiec mały i nocek rudy.
Jaskinię odwiedzał dwukrotnie Stanisław Staszic w 1798 i 1805 r., który ją opisał
i zamieścił informację o ukrywaniu się w niej króla Bolesława Śmiałego, po zabójstwie
biskupa Stanisława Szczepanowskiego.
Niektóre źródła podają, że odwiedził ją również król Stanisław August Poniatowski
w 1787 roku
Do okresu międzywojennego frekwencja zwiedzających była niewielka i wynosiła
tylko kilka tysięcy osób. Gwałtowny wzrost liczby zwiedzających nastąpił dopiero w la-
tach powojennych. Jaskinia Łokietka jest głównym obiektem turystycznym na terenie
Ojcowskiego Parku Narodowego dostępnym do zwiedzania od końca XVIII w. Obecnie
frekwencja zwiedzających wynosi ok. 106 tys. osób. W ciągu ostatnich 5 lat, niestety
zauważa się spadek liczby zwiedzających.
Jaskinia jest dostępna wyłącznie w sezonie
turystycznym (od końca IV do początku XI), po sezonie jest zamknięta ze względu na
ochronę zimujących nietoperzy.JASKINIA CIEMNA Jaskinia Ciemna, zwana również Ojcowską, jest położona na wysokości 400 m n.p.m. i około 60 m nad dnem Doliny Prądnika w zespole skał Góry Koronnej, na lewym zboczu doliny. Jest jaskinią uważaną za największą na terenie Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej, pod względem wielkości komory oraz ze względu na długość wszystkich korytarzy, która wynosi ok. 230 m. Wejście do jaskini można już zobaczyć stojąc w Bramie Krakowskiej czy też siedząc przy Źródełku Miłości. Przesłania je skała zwana Rękawicą, przylegająca do Ogrojca i Oborzyska Wielkiego. Legenda głosi, iż przed wiekami miejscowa ludność schroniła się przed Tatarami, którym Bóg zasłonił wejście własną ręką. Skała ma kształt dłoni – stąd też jej nazwa: „Rękawica” Jaskinia Ciemna złożona jest z komory właściwej, która odgrodzona jest żelazną bramą, na prawo od komory właściwej znajduje się tunel, a dalej skalny dziedziniec, tzw. Ogrojec, który następnie przechodzi w tunel nazywany Oborzyskiem Wielkim oraz odbiegającą od niego Jaskinię w Leszczynie. Właściwa jaskinia ma 209 m długości i składa się z dużej komory wstępnej, która przechodzi w zwężający się korytarz. Długość tej komory wynosi ponad 80 m, szerokość ponad 20 m, a wysokość w niektórych miejscach dochodzi nawet do 12 m. Uboga szata naciekowa jaskini została mocno zniszczona w XIX w. przez odwiedzających turystów, kiedy była jeszcze ogólnodostępna. W komorze głównej uwagę zwracają wykształcone stalagmity, których wysokość sięga nawet 1 metra. Ciemne zabarwienie części lamin, które budują stalagmity jest związane z dymami pochodzącymi z ognisk i pochodni rozpalanych przez człowieka prehistorycznego. Gdzieniegdzie ze stropu zwisają małe rurkowate stalaktyty. Dno jaskini pokrywa grube na 8 m gliniaste namulisko, pokryte miejscami warstwą nacieku, w głębi jaskini natomiast, na dnie zalega gruba warstwa otoczaków. W końcowej części sala główna zwęża się i obniża. Na końcu strop podpiera filar skalny. W tym miejscu jaskinia załamuje się pod kątem prostym przechodząc w obszerny korytarz, którego strop pokryty jest przez rozwinięte półkoliste zagłębienia tzw. kotły wirowe. Korytarz zamknięty jest ciasnym przełazem, za którym ciąg skręca w lewo. Dalej prowadzi równoległy do osi komory tunel mający 50 metrów długości. Tworzy go szereg kopulastych kotłów wirowych łączących się niskimi przełazami. W kilku miejscach kotły znajdują się obok ciągu, niektóre z nich przechodzą w kopulaste, wysokie kominy. Można tu zaobserwować zjawisko powstawania wtórnych kotłów, utworzonych w warstwie nacieku pokrywającej ściany kotła pierwotnego, co świadczy o ponownym wypełnieniu korytarza wodą. Korytarz ten jest doskonałym przykładem obrazującym powstawanie jaskiń w warunkach freatycznych. Oprócz tego w jaskini można znaleźć nieliczne żebra i kaskady naciekowe. W odgałęzieniu bocznym z końcowego korytarza uwagę zwracają stalaktyty z przyrośniętymi niewielkimi płatkami naciekowymi, podobnymi do listków. Kiedyś w końcowej części jaskini znajdował się piękny naciek w kształcie kropielnicy, który niestety został zniszczony w 1974 r. podczas poszukiwania nowych ciągów Jaskinia Ojcowska jest jedną z najstarszych siedzib człowieka w Polsce (120-115 tys. lat p.n.e.), wykorzystywana także w średniowieczu. Dziedziniec przed jaskinią oraz Ogrojec powstały poprzez zawalenie się stropu jaskini jeszcze przed epoką lodową. Jaskinia Ciemna jest bardzo ważnym stanowiskiem archeologicznym, a tym samym obiektem zainteresowań archeologów. Po raz pierwszy badana była przez Stanisława Jana Czarnowskiego w latach 1898-1912. Badania objęły wówczas głównie zewnętrzne części osadów, w których znaleziono materiały pochodzenia neolitycznego. W latach 1918 - 1919 badania prowadził Stefan Krukowski, jego badania objęły Ogrojec. Znaleziono wtedy dość dużo krzemiennych wyrobów środkowo paleolitycznych, które reprezentują kulturę mikocko – prądnicką. Krukowski wyroby te nazwał „przemysłem ojcowskim”. Ustalono również wstępną stratygrafię osadów i odkryto jedne z najstarszych 
śladów pobytu człowieka na ziemiach polskich. Dokonania S. Krukowskiego
uhonorowano w setną rocznicę jego urodzin w 1990 r. Nadano wówczas jego nazwisko
skale, przy której zaczyna się ścieżka prowadząca do Jaskini Ciemnej
Kolejne badania przeprowadził Stanisław Kowalski w latach 1963-1968, zajmujący się
badaniem poziomu kulturowego związanego z pobytem pierwszych mieszkańców jaskini.
Znalazł on liczne krzemienne materiały zabytkowe należące do późnej fazy kultury
mikocko – prądnickiej. Są to przede wszystkim liczne noże prądnickie i zgrzebła, które
służyły do obróbki drewna i skór. Znaleziska można obejrzeć w ojcowskim Muzeum
im. W. Szafera
Na podstawie przeprowadzanych badań wnioskuje się, iż początki zasiedlenia Jaskini
Ciemnej pochodzą ze środkowego paleolitu i związane są z pobytem neandertalczyków
pod koniec zlodowacenia środkowopolskiego, mającego miejsce 250 – 50 tysięcy lat
temu. Jaskinia była atrakcyjna dla osadnictwa pod względem położenia. Jej ekspozycja
południowa i naturalne warunki obronne ułatwiały prowadzenie obserwacji zwierząt
i gromad ludzi w Dolinie Prądnika. Polowano wówczas na renifery, bizony, mamuty
i niedźwiedzie jaskiniowe. Obozowiska zakładały tu grupy osadników we wszystkich
fazach pradziejowych, również w okresie wczesnohistorycznym.
Ze względu na swe położenie w najładniejszej części Doliny Prądnika oraz liczne
walory przyrodnicze i turystyczne, Jaskinia Ciemna od dawna budzi duże zainteresowanie.
Wzmiankowana już w 1691 r., była odwiedzana między innymi przez F. Karpińskiego, S. Staszica, J. U. Niemcewicza, a w 1787 r. odwiedzał ją również król Stanisław
August Poniatowski.19 Dla turystów udostępniona była w XVIII w.
Jaskinia była często odwiedzana podczas uzdrowiskowej świetności Ojcowa w XIX w.
do okresu międzywojennego.
Na początku lat 20. XX w., przez kilka lat w jaskini działało elektryczne oświetlenie
z elektrowni znajdującej się przy Bramie Krakowskiej. Obecnie to jedyna jaskinia
w Polsce, nie mająca oświetlenia elektrycznego, zwiedza się ją przy użyciu świec.
W 1924 r. Jaskinia Ciemna została wpisana do rejestru zabytków.
Po utworzeniu Ojcowskiego Parku Narodowego, jaskinia była zamknięta dla ruchu
turystycznego. Ponownie udostępniono ją w 1992 r., kiedy to urządzano ścieżkę dydaktyczną
wiodącą przez Górę Koronną i wzgórze Okopy. Wtedy też w jaskini zamontowano
drewniane balustradki wokół stalagmitów. W 2004 r. w Oborzysku Wielkim przed
jaskinią właściwą wymieniono drewniany podest na nową, metalową platformę, która
ma zabezpieczać namulisko jaskini i stanowiska archeologiczne przed rozdeptywaniem.
Przygotowano tam również informację o jaskini oraz małą wystawę.
Z punktu widokowego nad Jaskinią Ciemną można obserwować przepiękny widok
na Krakowską Bramę, Źródełko Miłości oraz serpentyny.
Obecnie frekwencja zwiedzających jaskinię wynosi ok. 20 tysięcy osób rocznie. Jaskinia
jest otwarta dla turystów od 1 maja do 20 października.
|
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL