Bogatą fauną Ojcowskiego Parku Narodowego, w skład której wchodzi wiele gatunków
górskich i stepowych, interesowano się od dawna poświęcając jej wiele opracowań
już od połowy XIX wieku. Powstała ona w rezultacie długotrwałego rozwoju i przemian
klimatycznych w czwartorzędzie, głównie w holocenie. Szacuje się, że teren Parku
i jego otulinę zamieszkuje ok. 11 tys. gatunków zwierząt, z czego do tej pory wykazano
ok. 6 tys. Do najlepiej poznanych grup należą kręgowce, a z bezkręgowców np. ślimaki,
chrząszcze i owady bezskrzydłe. Świat zwierząt w Ojcowskim Parku Narodowym od
dawna przyciąga przyrodników, którzy znajdują tu ciekawe materiały do swoich prac.
W Parku żyje wiele gatunków zwierząt, które na innym terenie są spotykane bardzo
rzadko. Zróżnicowanie faunistyczne i bogactwo gatunków wynika z urozmaiconej krasowej
rzeźby terenu, stosunków mikroklimatycznych oraz składu chemicznego podłoża.
Środowiska faunistyczne Ojcowskiego Parku Narodowego bywają krańcowo różne pod
względem warunków termicznych i wilgotnościowych. Sprawia to, że w środowiskach
zimnych przeważają gatunki górskie, w ciepłych zaś gatunki charakterystyczne dla południa
Europy.
Z ogólnej liczby 90 gatunków ssaków na stałe zamieszkujących obszar kraju, na terenie
Ojcowskiego Parku Narodowego występuje 38 gatunków. Należą do nich: sarna
Capreolus capreolus, najczęściej występująca w okolicach Doliny Sąspowskiej, Wąwozu
Jamki oraz Pieskowej Skały, dzik Sus scrofa – w okolicach Czajowic i WąwozuJamki. Lis Vulpes vulpes, jeż zachodni Erinaceus europaeus suropaeus, kret Talpa europaea,
ryjówka aksamitna Sorex araneus i malutka Sorex minutus. Licznie wystepuje
zając szarak Lepus europaeus, wiewiórka Sciurus vulgaris, mysz leśna Apodemus flavicollis
i nornica ruda Clethrionomys glareolus. Rzadko można spotkać kunę leśną Martes
martes
Nad Prądnikiem i Sąspówką żyje pochodzący z Ameryki Północnej gatunek piżmaka,
sprowadzony w 1905 r. do Czech. Rozprzestrzenił się w Europie w 1925 r. po ucieczce
z hodowli. Gryzonie, które licznie zasiedlają wszystkie środowiska Parku pełnią ważną
rolę w przyrodzie wpływając między innymi na strukturę roślinności czy rozsiewanie
nasion.35 Drobne drapieżniki zabezpieczając przed nadmiernym rozmnożeniem się
drobnych zwierząt roślinożernych, utrzymują równowagę w naturalnych warunkach
przyrodniczych.
W 1985 r. na terenie Parku introdukowano bobry (3 pary), pochodzące z Pojezierza Suwalskiego.
36 W 1996 r. odnotowano rodzinę złożoną z 4 osobników oraz kilka pojedynczych
wędrujących bobrów.
Warto zwrócić również uwagę na brak jelenia Cervus, który występuje w niemal
wszystkich większych lasach w Polsce. Przed II wojną światową na terenie Doliny
Prądnika występowała wydra Lutra lutra, która niestety wyginęła jeszcze przed utworzeniem
Ojcowskiego Parku narodowego.
Do gatunków chronionych oprócz wspomnianego wcześniej bobra Castor fiber, gronostaja
Mustela erminea i tchórza Mustela putorius, zaliczyć należy popielicę Glis glis,
koszatkę dryomys nitedula, ziębełka karliczka Crocidura suaveolens, orzesznicę Muscardinus
avellanarius, rzęsorka rzeczka Neomys fodiens oraz smużkę Sicista betulina. Charakterystycznym elementem stwarzającym doskonałe warunki siedliskowe dla niektórych
gatunków zwierząt są jaskinie. Ma to związek z mikroklimatem wewnątrz jaskiń,
odznaczającym się stałą temperaturą, wysoką wilgotnością oraz brakiem światła
dziennego. Najczęstszymi ze zwierząt ssących i niejednokrotnie najliczniejszymi mieszkańcami
jaskiń Ojcowa są różne gatunki nietoperzy. Na terenie Parku stwierdzono 15
gatunków. Są to przeważnie podkowce małe Rhinolophus hipposideros i nocki duże
Myotis myotis. Dawniej tworzyły one w okresie zimowego snu kolonie na ścianach jaskiń; dziś można już spotkać tylko pojedyncze okazy. Pozostałe gatunki takie jak np.
gacek brunatny (wielkouch) Plecotus auritus, mroczek późny Eptesicus serotinus i mopek
Barbastella barbastellus są rzadko spotykane. Sylwetkę nietoperza umieszczono w
godle Parku. Dzięki nietoperzom, w jaskiniach przebywają osobliwe owady bezskrzydłe,
kleszcze, muchy i błonkówki, których życie w jaskiniowym mroku związane jest ściśle
z obecnością zalegających w dnach jaskiń wydalin nietoperzy, zwisających niekiedy
ze stropów i występów skalnych.
Groty i nisze skalne dają schronienie niektórym ptakom zmierzchowym i nocnym, przede
wszystkim sowom, z których największą jest puchacz Bubo bubo. Skałki, zwłaszcza
nasłonecznione, zamieszkują drozd skalny Monticola sexatilis i opocznik białożytka
Oenanthe oenanthe. W szczelinach skalnych gnieżdżą się oprócz licznych kawek ruchliwe
kopciuszki Phoenicurus ochruros i pustułki Falco tinnunculus. Z ptaków drapieżnych, na terenie Parku występuje jastrząb Accipiter gentilis i myszołów
Buteo buteo. Charakterystycznymi, rzadko spotykanymi ptakami są mysikrólik Regulus
regulus, zniczek Regulus ignicapillus i muchołówki Muscicapidae.
Z gadów występujących w Ojcowskim Parku Narodowym charakterystyczny jest padalec
turkusowy Anguis fragilis. To niewielka, beznoga jaszczurka przypominająca
swym kształtem węża. Żyje w lasach, w zaroślach, unika nasłonecznionych miejsc.
Żywi się dżdżownicami, ślimakami i owadami.
Na nasłonecznionych, ciepłych stokach spotkać można gniewosza plamistego Coronella
austriaca, a nad brzegami potoków, na łąkach i w lasach liściastych zaskrońca Natrix
natrix, który polską nazwę zawdzięcza wyraźnym żółtym plamom występującym w tylnej
części głowy.39
Zbiorowiska muraw i sąsiadujących z nimi zarośli zamieszkuje bogata fauna owadów.
Latem unoszą się niezliczone roje barwnych motyli, wśród których najliczniejsze są
kraśniki Zygaena filipendulae, modraszki Parus caeruleus i skalniki Oeneis jutta.
Na kwiatach zaobserwować można liczne gatunki chrząszczy i muchówek.
Nad potokami zamieszkuje pluszcz Cinclus cinclus i pliszka górska Motacilla cinerea –
gatunki typowe dla górskich strumieni oraz związany z tym środowiskiem, rzadki
w Parku zimorodek Alcedo atthis. Od 1976 r. w Dolinie Sąspowskiej co roku pojawia
się bocian czarny Ciconia nigra, który od 1990 r. gnieździ się w Ojcowskim Parku Narodowym.
Cała fauna Ojcowskiego Parku Narodowego została doskonale przedstawiona w Muzeum
im. Władysława Szafera w Ojcowie. Zadaniem Muzeum jest gromadzenie
i ochrona eksponatów przyrodniczych, archeologicznych, historycznych i archiwalnych
z terenu Ojcowskiego Parku Narodowego i okolic. Celem wystawy jest prezentacja
i wyjaśnienie zagadnień, z jakimi można się zetknąć podczas zwiedzania Parku. Wystawę
urządzano w latach 1971 – 1972 i otwarto 25 lipca 1972 r. Składa się ona z czterech
części omawiających kolejno: budowę geologiczną i rzeźbę Parku, pradzieje Ojcowa i
okolic, faunę i florę Ojcowskiego Parku Narodowego.
|
